بندر کنگ در مجاورت بندر لنگه به‌عنوان مرکز شهرستان و نزدیکترین شهر همجوار قرار گرفته است. از این‌رو بسیاری از کاربریهای مورد نیاز شهر کنگ در ارتباط و یکپارچگی با شهر لنگه تعریف شده است.
روزگاری بندرهای کنگ و لنگه به سبب رونق و اعتبار بیش از حد در میان سواحل و بنادر خلیج فارس سرآمد بودند و به این مناسبت به لقب عروسان خلیج فارس شهرت داشتند، در این مورد دکتر احمد اقتداری می نویسد: به روزگار دودمان قاجاریه بندر لنگه و کنگ هم مانند سایر بنادر سواحل خلیج فارس گهگاه به اجاره حکام مسقط در آمده و زمانی در این میان بین اجاره داران مسقطی و حکام جواسمی یا باصطلاح محمدابراهیم، عامل قواسمی اختلاف و کشمکش و جنگ و صلح به میان آمده ولی در هر حال لنگه و خواهر پیرش کنگ در این دوران عروسان بنادر ساحل خلیج فارس بوده اند».
در بررسی تاریخ کنگ، دکتر محمد حسن نیا ذکر کرده است که ” چهار صد سال قبل مردم بندر کنگ همت به ایجاد بندر لنگه نمودند و تا زمانی که کنگ دارای رونق و شکوه بود، بندر لنگه چون خواهر کوچکتر در جوار خواهر بزرگتر خود به زندگی خویش ادامه می‌داد و در آن هنگام که کنگ اعتبار خود را از دست داد لنگه رونق گرفت و اینکه هر دو بندر در سایه تحولات عمیقی که در سراسر کشور اسلامی به وقوع پیوسته است پا به پای هم به پیش می‌روند و آینده روشنی در پی دارند. ” شواهد در اسناد تاریخی بیانگر آن است که در دوران قاجار بندر لنگه، اهمیتی بیشتر از بندر کنگ یافت. بر نمونه در نامه دریابیگی به محمدرضاخان بنی عباسی، برای تعیی او به سمت فرمانداری از واژه بندر لنگه و مضافات نام برده شده که در دوره قاجار، بندر کنگ جزو مضافات بندر لنگه بوده است. (بنی‌عباسیان بستکی، ۱۳۳۹، ص ۳۴۶)
در وضع موجود در شهر کنگ و لنگه دارای دو شهرداری جداگانه و در نتیجه مدیریت شهری مستقل از یکدیگرند. خالی بودن زمینهای وسیع بین دو شهر یکی از عوامل اصلی شکاف بین این دو شهر می باشد. از طرف دیگر وجود مشترکات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و طبیعی و نیز تأمین بسیاری از نیازهای خدماتی شهروندان کنگ از طریق بندر لنگه، موجب می گردد که ساکنان این دو شهر با یکدیگر پیوند خورده باشند. شیوه طراحی سازمان فضایی طرح جامع پیشین نیز این شرایط را تا حدودی قوت بخشیده است. بطور کلی در ارتباط با روابط این دو شهر با یکدیگر سه الگوی کلی در طرح توسعه و عمران بنادر کنگ و لنگه (۱۳۸۵) که به صورت مشترک تهیه شده، ارائه شده است:
یکی از الگوهایی که در رابطه با چگونگی روابط دو شهر قابل طرح می باشد، توسعه مستقل شهرهای کنگ و لنگه با تقویت مراکز موجود در هر کدام از آنهاست. در چنین شرایطی شکاف موجود بین شهرها باقی خواهد ماند و یا بصورتی خودرو و غیر برنامه ریزی شده پر خواهد شد که چنین وضعیتی تأثیری در آینده مشترک دو شهر نخواهد داشت.
ب- ت دوم توسعه، پیوند دو شهر با حفظ و تقویت مراکز موجود مطابق این الگو شهرهای کنگ و لنگه ضمن تقویت مراکز شهری موجود در هر کدام در جهت پرکردن فضاهای خالی موجود بین دو شهر گام بر می دارند که در نتیجه، مراکز شهری موجود مهمترین مراکز خدماتی هر کدام از شهر های مورد مطالعه خواهد و استقرار کاربریهای خدماتی مشترک و مسی در بین دو شهر موجب پیوند کالبدی در شهر خواهد شد. این الگو هرچند شکاف کالبدی موجود بین دو شهر را از بین می برد ولی در جهت تقویت پیوند دو شهر بطور واقعی مؤثر نخواهد بود. ولی علیرغم این شرایط این الگو موجب همگرایی کالبدی در شهر نسبت به هم و توسعه افقی و خطی آنها میشود.
ج- ت سوم توسعه، تبدیل شهرهای کنگ و لنگه به یک شهر و عمده شدن مرکز جدید براساس این الگو، تبدیل شهرهای کنگ و لنگه از شهرهایی مستقل وضع موجود به شهرهایی همگرا در آینده نزدیک و شهرهایی همکار و شریک در بلند مدت موردنظر می باشد. این الگو از یک طرف با درک مشترکات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و طبیعی بین دو شهر و وم تقویت موقعیت آنها، مطرح می گردد. تحقق این الگو منوط به ایجاد یک مرکز جاذبه فوری و عمده در حد فاصل دو شهر در محدوده بین میدان ولایت و میدان ناخدا خواهد بود. مرکز جاذبه مذکور با استقرار کاربریهای خدماتی، تفریحی، گردشگری و تجاری با سطح عملکرد فراشهری عینیت می یابد. »
در نهایت، ت توسعه مبتنی بر ارتباط عملکردی دو شهر و پیش بینی توسعه شهر کنگ در اراضی فیمابین بندر کنگ و لنگه تعریف شده است.
بندر کنگ، علاوه بر جایگاه تجاری، نقش آفرینی قابل توجهی در ثبات ی ایران در حوزه خلیج فارس و موازنه قوا در این منطقه داشته است. شواهد و مستندات تاریخی بیانگر آن است که پس از بیرون کردن پرتغالی‌ها از جزیره هرموز به دست قوای امام‌قلی‌خان در دوران شاه عباس صفوی، پرتغالی‌ها همچنان برای بازگشت به جزیره هرمز تلاش می‌کردند.
پافشاری ایران در عدم دراختیار گذشتن جزیره هرمز به پرتغالی‌ها برای تجارت و پیشنهاد بندر کنگ به جای آن، به دلیل فراهم آوردن امکان استیلای بیشتر نیروی زمینی ایران بر این بخش از سرزمین بوده است، موضوعی که به دلیل جزیره بودن هرمز، نیازمند قوای دریایی پیشرفته جهت مقابله احتمالی با پرتغالی‌ها بوده است.
درعین حال، استراتژی شاه عباس استفاده از رقبای اروپایی در خلیج فارس در مقابل یکدیگر بوده و به همین دلیل، امتیازاتی در بندر کنگ به پرتغالی‌ها در مقابل انگلیسی‌ها و هلندی‌ها داده میشود، همچنان که امتیازاتی به انگلیسی‌ها در بندر گامبرون داده میشود.
در دوران شاه سلطان حسین، منطقه با قدرت گرفتن و سلطه طلبی حاکم مسقط مواجه می شود. باتوجه به عدم حمایت دولت‌های انگلیس و هلند، دولت‌های ایران و پرتغال مجددا تفاهمی بر اساس منافع مشترک در مقابل عمان امضا می‌کنند. دلیل نزدیکی ایران و پرتغال به خاطر مخالفت‌های شدید پرتغالی‌ها با عمانی‌ها، به خاطر بیرون رانده شدن از سرزمین عمان و شهر مسقط و از طرف دیگر، برهم زدن تعادل قدرت در خلیج فارس به ضرر ایران به‌عنوان هم‌پیمان آنها، بوده است. جزئیات و مستندات مرتبط با موارد فوق الذکر، جهت اطلاعات بیشتر با رویکرد تاریخی در بخش مطالعات تاریخی این گزارش ارائه شده است.
با گذشت زمان و در پی حمله عمان به کنگ، کاهش تدریجی اهمیت و قدرت بندر کنگ از یک طرف و نا امن شدن راه‌های پسکرانه از طرف دیگر به دلیل ورود افغان‌ها، به‌تدریج به کاهش مزیت نسبی این بندر برای حضور نیروهای خارجی می‌انجامد، به طوری که امروزه باتوجه به شاخص‌های ذکر شده و عدم استقرار صنایع و زیرساخت‌های کلیدی در این بندر، از این نظر نقش آفرینی ویژه‌ای برای بندر کنگ نمی توان قایل شد.
ارتباط بندر کنگ با مراکز جمعیتی و تجاری و خدماتی پیرامون به واسطه نقش بندری کنگ تعریف می شده است و ارتباط پسکرانه خود را از طریق دریا با کشورهای همجوار آبهای خلیج فارس و دریای عمان تأمین می کرده است.
بندر کنگ از گذشته، دارای ارتباط گسترده دریایی از طریق دریا با کشورهای دیگر بوده است. ارتباط تجاری بندر کنگ تا بنادر و جزایر محدوده خلیج فارس و دریای عمان، هندوستان (بمبئی) و سواحل افریقا گسترده بوده است و علاوه بر آن، این بندر پایگاه ارتباط تجاری کشورهای اروپایی (انگلیس و پرتغال) با کشورهای دیگر بوده است. جزئیات سفرهای دریایی و ارتباط‌های مذکور در بخش بررسی‌های تاریخی ارائه شده است.
از نظر ارتباط زمینی این بندر با پسکرانه خود، در گذشته مسیری از بندر کنگ شروع می شد و از طریق لمزان به لار می رسید و راه تاریخی از بندر کنگ به جناح و درنهایت، استان فارس می رسید. مناطق پسکرانه‌ای خلیج فارس در اطراف بندر کنگ در منطقه بستک، قدمتشان به دوره هخامنشی و اشکانی می‌رسد . در دوره اشکانی، مناطق پسکرانه‌ای بندر کنگ بسیار پرجمعیت بوده است و بندر کنگ، تنها بندر بازرگانی و تجاری مردم این مناطق با خلیج فارس محسوب می‌شده است. (حسن نیا، ۱۳۹۴) شواهد مستندات موجود بیانگر آن است که جاده ارتباطی کنگ به لار که از بستک عبور می کند، نقش مهمی در رونق این بندر داشته است.
علاوه بر موارد مذکور استیلا و ارتباط ی منطقه لار و بستک بر بندر کنگ که در بخش دوران‌های تاریخی به آن پرداخته شده است، نیز گسترش این روابط را مورد تأکید قرار می‌دهد.
در دوران اخیر، شابد بتوان عوامل زیر را مهمترین عواملی که منجر به کاهش نقش کلیدی بندر کنگ در ارتباط پسکرانه با کشورهای دیگر شده است، برشمرد:
خط ساحلی شهرستان بندر لنگه طولی بیش از ۳۰۰ کیلومتر داشته و باتوجه به تنوع جنس ناحیه کرانه‌‌ای، در خط ساحلی شرایط مختلفی در سطح شهرستان به چشم می‌خورد. در این نوار ساحلی، ۲۲ سازه‌ی دریایی احداث شده که جانمایی آنها در شکل زیر نشان داده‌شده است.
از مهمترین زیرساخت‌های بندر کنگ که ارتباط آن را با مناطق پیرامون برقرار می‌کند، بندر و تأسیسات مرتبط با آن است. مساحت اراضی بندر ۱۰ هکتار است و موج شکن آن از نوع توده سنگی است که در سال ۱۳۷۹ احداث شده و دارای دسترسی حرکتی است. طول بازوی اصلی موج شکن، ۱۳۴۰ متر و بازوی فرعی آن ۱۰۲۰ متر است.
کاربری بندر چندمنظوره است و بندر دارای ۱ پست اسکله اصلی و یک اسکله برای پهلوگیری قایقهای صیادی و یک اسکله تجاری است. اسکله اصلی در سال ۱۳۸۴ احداث و در سال ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسیده است.
شناور طرح دارای تناژ ۸۰ تن صیادی و ۵۰۰ تن تجاری است. تعداد قایقهای بومی صیادی، ۱۳۵ و لنجهای صیادی ۱۳۹ عدد است.
درحال حاضر تمرکز بندر صیادی بوده و عملیات مسافری و گردشگری دریایی در آن انجام نشده است. باتوجه به نزدیکی کارخانه سیمان خمیر و معدن سنگ گچ هرنک بستک، اامکان صادرات موارد معدنی از این بندر به کشورهای حوزه خلیج فارس وجود دارد و درحال حاضر، سنگ گچ از این بندر به رأس الخیمه و از آنجا به هند فرستاده میشود. (برگرفته از: طرح بررسی و مطالعه جهت گیری راهبردهای بنادر کوچک استانهای هرمزگان، سیستان و بلوچستان و گیلان با تمرکز بر الگوی کاربری و مدیریتی، ۱۳۹۷ )
منبع:https://kong.shahrlab.ir/
درباره این سایت